سفر به ارمنستان در یکی از روزهای پاییزی سال 1389رقم خورد. پس از تدریس از دانشگاه به خانه رسیدم صبح روز بعد قرار بود برای رسیدگی به یکی از پرونده های حقوقی به شهر تبریز سفر کنم.پس از انجام امور اداری و کارهایی که در تبریز داشتم به منزل یکی از بستگانم که در این شهر زیبا ساکن بود رفتم تا دیداری با وی داشتم. چند سالی بود که به دلیل مشغله کاری یکدیگر را ندیده بودیم.پس از کمی گفتگوبا سعید وی به من پیشنهاد داد تا ...
سفرنامه ارمنستان دکتر علی باغانی
چند روزی در تبریز بمانم و سپس برای تفریح سفری کوتاه به ارمنستان داشته باشیم. پیش از این فکر بازدید از ارمنستان به ذهنم خطور نکرده بود . کیف مدارکی که همراهم بود را جستجو کردم و خوشبختانه پاسپورتم را درون کیف دستی یافتم.پیشنهاد خوبی بود تا از این کشورهمسایه ایران که فاصله نسبتا نزدیکی تا تبریزداشت دیدن کنم.با چند تماس تلفنی امورکاریم در تهران را چند روزی به تعویق انداختم .پس از گشتی دوروزه در شهر زیبای تبریز با تهیه بلیط هواپیما به سوی ایروان که نیاز به ویزای از قبل گرفته شده نداشت راهی شدیم.
ارمنستان کجاست؟
ارمنستان در همسایگی ایران ،نخجوان، گرجستان و اذربایجان قرار دارد و درحدود 3/5 میلیون نفر جمعیت داشته و ایروان پایتخت ان میباشد. مردم این کشور اکثرا مسیحی بوده و به زبان ارمنی صحبت میکنند.این کشور دارای آب و هوای نسبتا معتدلی میباشد.اما اغلب زمستانهای بسیار سردی را تجربه میکند.پول رایج در این کشور درام نام دارد. اقتصاد این کشور قبل از استقلال بر پایه صنعت بود. صنایعی مانند تولید مواد شیمیایی، ماشین آلات صنعتی و نساجی ازمهترین صنایع ان به شمار میرفت.اما پس از استقلال ارمنستان از شوروی به سمت اقتصاد سرمایه داری تغییرجهت داد وساختمان سازی و خدمات جای کشاورزی وصنعت راگرفت.گردشگری یکی ازصنایع موفق در این کشور به شمار میرود.همچنین ارمنستان عضو سازمان تجارت جهانی نیزمیباشد.
ایروان چگونه شهری بود؟
سرانجام پس از حدود مسافتی یکساعته به فرودگاه ایروان رسیدیم.فرودگاهی نسبتا بزرگ که مملوازجمعیت بود. فروشگاه‌های مختلف، کافه‌ها و رستوران‌های بین المللی در گوشه و کنار فرودگاه دیده میشد.پس از تحویل بار به سمت درب خروجی ان رفتیم و با گرفتن یک تاکسی به سوی هتلی که سعید رزرو کرده بود حرکت کردیم.ایروان در دامنه کوه آرارات و برکرانه رود هرازدان واقع شده ویکی از شهرهای مهم منطقه قفقازمحسوب میشود.پس از طی مسافتی کوتاه به هتل رسیدیم و حدود ساعت 5ظهر بود که اتاق را تحویل گرفتیم.هردواحساس گرسنگی زیادی میکردیم چون غذای زیادی در هواپیما نخورده بودیم از این رو برای صرف ناهارو گشت و گذار در ارمنستان و شهر زیبی ایروان از هتل خارج شدیم. خیابان‌های عریض با درختان بلندقامت، کافه‌های کنار پیاده‌روها، ساختمان‌های زیبا و بناهایی به سبک نئوکلاسیک توجهم را جلب کرد، به یکی از رستوران های حوالی هتل رفتیم واز منو خوروواتس که نوعی کباب بود سفارش دادم که طعم بسیار لذیذی داشت.لازم به ذکر است که در ارمنستان کباب طرفداران زیادی دارد و من در سفر به ارمنستان از طعم کباب های لذیذ ان نهایت لذت را بردم.
مکانهای دیدنی و تفریحی ارمنستان کجاست؟
میدان جمهوری ایروان Republic Square
پس از صرف غذا تصمیم گرفتیم ابتدا از میدان جمهوری که یکی از مکانهای دیدنی ارمنستان بود دیدن کنیم. این میدان ازمهمترین قسمت های شهر محسوب میشد و برخی از بناهای مهم همچون موزه‌ی ارمنستان، نگارخانه ملی و عمارت‌های دولتی در آن جا دیده میشدند.با استفاده از تاکسی به مقصد رسیدیم . در میان این میدان یک آبنمای زیبا وجود داشت که بر جذابیتهایش افزوده بود. نمایش زیبای موزیکال برایمان بسیارجذاب بود. همچنین این میدان طراحی زیبا و پیچیده ای به شکل بیضی داشت که ،در نوع خود بینظیر بود.این کشور سالهای طولانی تحت سلطه شوروی بوده از اینرو میدان جمهوری پیشتر به نام میدان لنین نامگذاری شده بود و مجسمه ای از لنین را در این بخش از شهر نهاده بودند.که انطورکه فهمیدم بعدها پس از استقلال ارمنستان این مجسمه به حیاط موزه‌ی تاریخ ملی منتقل شد.در ضلع جنوبی میدان جمهوری هتل ماریوت همچون نگینی میدرخشید.فواره ها با نورپردازی زیبا هر بیننده ای را به خود جذب میکرد.با سعید در حال قدم زدن در این منطقه از شهر و گشت و گذار در ارمنستان بودیم و با یکدیگر در خصوص تاریخ ان گفتگو میکردیم. در اطراف میدان کافه رستورانها و تعدادی کتابفروشی به چشم میخورد.همچنین در یکی از خیابان های همان حوالی فروشگاه هایی برای خرید لباس، سوغاتی و ... دیدیم. به خیابان شمالی رسیدیم جاییکه خانه اپرا را به میدان جمهوری وصل میکرد. خیابان شمالی با سبک معماری دوره پس از جنگ جهانی دوم ساخته شده بود و از مراکز خرید درشهر ایروان به شمار میرفت. وارد یکی از رستورانها شدیم .رستورن فضای نسبتا بزرگی داشت. به سوی یکی ازمیزهای خالی رفتیم و بر روی صندلیهای چوبی ان نشستیم. گارسونی با چهره ای خندان برای مان منو را اورد و من از بین غذاهای موجود شامپوز که گوشت سیخ زده کبابی به همراه سبزیجات بود را انتخاب کردم.سعید نیزمانته سفارش داد که نوعی کوفته پخته شده بود و با ماست موسیر وسس گوجه سرو شد. پس از صرف غذابه علت سردردی که داشتم به سوی هتل راهی شدیم و ادامه گردش در ارمنستان را به صبح روز بعد موکول کردیم.صبح روز بعد پس از صرف صبحانه در هتل حدود ساعت 10 بود که به سوی موزه ماتناداران که یکی از مکانهای دیدنی ارمنستان و شهر زیبای ایروان به شمار میرفت حرکت کردیم.
موزه ماتنادارانMatenadaran
با استفاده از تاکسی به موزه رسیدیم.بنایی با نمایی از سنگ که چندین تندیس در محوطه بیرونی ان به چشم میخورد.یکی از تندیس ها متعلق به مسروپ ماشتوتس مبدع الفبای ارمنی بود.هنگامیکه داخل موزه شدیم مجموعه ای نفیس ازدست نوشته های کهن به زبان های ارمنی، عربی، فارسی، روسی و …دیدیم. نمونه‌های بسیاری از نسخ قرون وسطی، قرن هجدهم و نوزدهم دیدیم . در قسمتی از موزه راهنمایی به زبان انگلیسی برای گردشگرانی که سفر به ارمنستان کرده بودند در مورد نسخ اطلاعاتی ارائه میداد.نکته جالب برایم این بود که حدود ششصد نسخه قدیمی از مورخان ایرانی نیز در این مکان نگهداری میشد. این مجموعه شامل بخش‌های متفاوتی ازجمله ویترین نسخه‌های خطی ارمنی و آسیای شرقی، دستنوشته های آشوری و همچنین مجموعه نسخه‌های خطی یونانی بود.همچنین سالن نقاشی وتصاویری از ماردیروس ساریان نیز یکی از نقاشان مشهورارمنی دیده میشد.پس از بازدید از موزه ماتناداران به سوی موزه هنر کافسجیان حرکت کردیم.
موزه هنر کافسجیانCafesjian Museum
به موزه هنر کافسجیان که یکی دیگر از مکانهای دیدنی ارمنستان محسوب میشد رسیدیم.معماری مجموعه بسیار زیبا وشکوهمند بود.قرینه بودن طراحی فضای سبز و پیاده روها نیز منظره زیبایی خلق کرده بود. پله‌های بسیار زیاد و بزرگی پیش رویمان وجود داشت.جلوی درب موزه حوضچه ای با فواره‌های آب به چشم میخورد که انطور که مشخص بود مکانی محبوب برای عبورعابر پیاده به شمار میرفت.هنگام ورود به موزه مجسمه‌ها و تابلوهای نصب شده‌ای دیدیم که بیانگر هدف مجموعه بود. لازم به ذکر است که این مجموعه مشهورترین موزه هنری ایروان و مرکز فعالیت های هنری ارمنستان به شمارمیرود که بر اساس نام موسسش به این اسم خوانده میشود.انگونه که گفته میشد اجرای کنسرت، اکران فیلم و … دراین مجموعه برگزار می شد .از خاص‌ترین بخشهایی که در موزه دیدم اثارهنری با شیشه هایی بود که با ظرافتی خاص طراحی کرده بودند.در طبقه پایین فروشگاهی برای فروش سوغات وجود داشت.به تراس موزه رفتیم و چشم اندازی زیبا از شهر را پیش رو دیدیم.پس از بازدید از موزه مذکور حدود ساعت 3 بود که برای صرف ناهار به یک رستوران رفتیم.
خانه اپرا The Opera House
بعداز صرف غذا و در ادامه گشت و گذار در ارمنستان به سمت خانه اپرا که یکی از مکانهای دیدنی ارمنستان بود حرکت کردیم.یکی از زیباترین بناهای ایروان که توسط فردی به نام الکساندر تامانیان طراحی شده و بیانگر معماری شوروی بود.این بنا در سال 1933 ساخته شد. و دارای دو سالن به نام کنسرت خاچاتوریان و همچنین سالن اپرا و باله بود. این مکان محلی برای گردهمایی هنرمندان و هنردوستان ارمنی به شمار میرود.و در طول سال کنسرتهای متعدد ونمایش باله دران اجرامیشود.البته ما به بازدید از نمای بیرون سالن بسنده کردیم و به سوی پارک عشاق راهی شدیم.
پارک عشاق Lover’s Park
به پارکی به نام عشاق که یکی از مکانهای دیدنی ارمنستان میباشد رسیدیم.بوستانی با طبیعتی زیبا و فضای سبز و گلکاری شده ، آبشارها، برکه ها و چندین پل که مکانی رمانتیک و عاشقانه را خلق کرده بود. جوانان دست در دست یکدیگر در پارک به چشم میخوردند.انطور که یکی از جوانان پارک به نام شانت برایمان تعریف کرد نام این پارک در گذرزمان چندین بار تغییر کردوپس از استقلال ارمنستان واعلام جمهوریت این کشوربه اسم پارک عشاق نام نهاده شد. دلیل این نامگذاری محبوبیت پارک برای زوج ها وجوانان بوده است. همچنین فستیوال ها و جشن های ملی ارمنستان، کنسرت ها، و فستیوال های فیلم مختلف در این پارک برگزار می شود.شانت که جوانی 22 ساله بود وقتی متوجه شد ما توریست هستیم از انجا که به زبان انگلیسی تسلط داشت با ما وارد گفتگو شد. وی توضیح داد هرساله ایرانیان زیادی برای گردشگری به ایروان سفر میکنند.که عید نوروز و تابستان بیشترین میزان سفر به ارمنستان توسط ایرانیان میباشد. شانت اشاره به اهمیت تحصیلات در این کشور کرد و گفت در حال خواندن رشته معماری در یکی از دانشگاههای ایروان میباشد.او ادامه داد دانشجویان ایرانی زیادی در ایروان مشغول به تحصیل هستند و اوچندین دوست ایرانی دارد که به زبان انگلیسی ودر رشته های مختلف تحصیل میکنند.وی اشاره کرد نزدیکی ایران به ارمنستان وهزینه های نسبتا کم تحصیل در این کشورنسبت به کشورهای اروپایی از دلایل اصلی مهاجرت تحصیلی به ارمنستان به شمارمیرود. انچه درسفر به این کشور برایم خوشایند بود رفتارخوب و مهمان نوازارامنه بود که تمایل به دوستی و مرواده با توریستها داشتند.در نهایت پس از بازدید از پارک عشاق وخداحافظی با پسر جوان و در ادامه گشت و گذار در ارمنستان وارد یک رستوران فست فود شدیم و بعد از صرف پیتزای گوشت بسیار لذیذی به هتل بازگشتیم. صبح روز اخر سفر به ارمنستان حدود ساعت 9 از خواب بیدار شدیم و پس از گرفتن دوش ابگرم به رستوران هتل رفتیم. با کمی نان و شیرینی وتخم مرغ از خودمان پذیرایی کردیم و حدود ساعت 11 بود ودر حال قدم زدن در منطقه کنترون بودیم که به کلیسای کاتولیک رسیدیم.
کلیسای کاتولیک ایروان Katoghike Church
کلیسای مریم مقدس در مرکز شهر ایروان ودرمنطقه کنترون و تنها کلیسای قرون وسطایی به شمار میرفت که در قرن 13 ساخته شده و از جمله اماکن دیدنی ارمنستان محسوب میشود. ارامنه مردم بسیارمذهبی هستند و درگوشه کنار شهرصومعه و کلیساهای زیادی دیده میشود.برخی از این کلیساها حواری هستند بدین معنی که فقط ارامنه اجازه ورود به انرا دارند که این کلیسای قدیمی وکوچک نیز از این دسته به شمار میرفت.انطورکه در تحقیق متوجه شدم این کلیسادر دوران حکومت شوروی ویران شد، وفقط بخشهایی از محراب و آب انباران سالم باقی مانده بود.و با تلاش های باستان شناسان از اسیب بیشتر به دور ماند.
پارک و بنای یادبود پیروزی Victory Park/Monument
به سمت گاسکاد رفتیم واز پله ها گذر کردیم تا به خیابانی رسیدیم که بین گاسکاد و پارک پیروزی قرارگرفته بود.از زیرگذر خیابان عبور کردیم ودر نهایت وارد پارک پیروزی شدیم.تاریخچه این پارک و بنای یادبود به پیروزی شوروی در برابر نازی ها در جنگ جهانی دوم بازمیگردد. مجسمه بسیار بزرگی از یک زن با شمشیروسپروزرهی در پایین پایش دیدم که به عنوان مادر این کشور شناخته میشد و از جمله اماکن دیدنی ارمنستان به شمار میرود. این تندیس نماد زنی جنگوست که از ارمنستان حفاظت میکندواززوایای مختلف شهر دیده میشود.داخل این پارک یک دریاچه مصنوعی، تعدادی کافه و نمایشگاهی وجود داشت.در داخل این بنا، موزه نظامی وزارت دفاع ارمنستان قرار گرفته بود.و نزدیکی ان، ارامگاه سربازی گمنام دیده میشد که گویی برای سپاس از افرادی که درجنگ با فاشیسم جان باختند بنا شده بود.بعد از گشتی چند ساعته در پارک مذکور به سمت میدان جمهوری بازگشتیم.ساعت حدود 8 شب بود و صدای موسیقی و سازواواز ارمنی شنیده میشد و بوی خوش غذاهای محلی به مشام میرسید.وارد یکی از رستورانها شدیم و یک دلمه مخصوص سفارش دادم درون برگ مو مقداری گوشت طبخ شده به همراه ادویه معطر طعم لذیذی را بوجود اورده بود.علاوه بر دلمه باستورما که نوعی کالباس دودی و طعم دار از گوشت گوساله بود را نیز امتحان کردم که طعم خوبی داشت. سعید دوست داشتدر سفر به ارمنستان از دریاچه معروف سوان که در نزدیکی شهرایروان بود و طیعت بسیار زیبایی داشت نیز دیدن کنیم. اما من به خاطر مسایل کاری بیش ازاین نمیتوانستم در ارمنستان بمانم و باید برای فردا صبح به تهران بازمیگشتم.
خلاصه که
درمجموع سفربه ارمنستان با وجود اینکه سفری کوتاه و چند روزه بود لیکن برایم تجربه جالبی از این کشورهمسایه و دوست ایران بود.اشنایی با فرهنگ و تاریخچه هر کشوری برای من که از کودکی به تاریخ علاقه زیادی داشتم همیشه لذتبخش بوده است.دیدن بناهای قدیمی در گوشه کنارشهر وهمچنین کلیساهای متعدد و مردمی مهمان نواز و خونگرم سفری خوش را در پاییز 1389 برایم رقم زد. صبح روز بعد حدود ساعت 11 بود که از سعید جدا شدم و او به سوی تبریز و من به تهران بازگشتم .سفر به ارمنستان یکی از سفرهای خاطره انگیز من در قاره اسیا بود.